Goedele Miseur getuigt over haar werk in het Universitair Psychiatrisch Centrum in Duffel.
Het vraagstuk van 'de kip of het ei' is nooit ver weg.
Het team heeft het therapieprogramma onlangs grondig aangepast, maar op geen enkel moment werd het aanbod vanuit Spirituele Zorg in vraag gesteld. De afdeling was destijds trouwens zelf vragende partij om ieder leefmilieu de kans te bieden een uur per week te werken rond zingeving en betekenis. Patiënten zijn niet verplicht om aan deze sessies deel te nemen, maar ze worden wel aangemoedigd om minstens een keertje te komen proeven.
Sinds Machteld Huber een tiental jaren geleden haar inzichten rond de zes dimensies van Positieve Gezondheid ontwikkelde, valt de aandacht voor persoonlijke zingeving niet meer weg te denken uit het spreken over (psychisch) welzijn. Vanuit Spirituele Zorg zijn we dankbaar voor die toegenomen plausibiliteit.
Aangesproken als mens
Terug naar 'Levensthema'. Ik bedank de aanwezigen voor hun inbreng en op dat moment vraagt één van de patiënten rond de tafel nog even het woord. Even vermoed ik dat hij me wil wijzen op het feit dat ik wel vaker vijf minuten te laat van start ga. Het zou een terecht punt van kritiek zijn, maar toch zet ik me gevoelsmatig schrap.
Tot mijn grote verwondering volgt een heel ander discours.
Of het mij is opgevallen, vraagt hij, dat ze met z'n zevenen rond de tafel zitten. Dat nagenoeg het hele leefmilieu dus present tekent. Terwijl het net een uur is dat ze gemakkelijk uit hun drukke dagprogramma zouden kunnen wippen. Zelfs K. zit hier, vervolgt hij, en die is absoluut geen fan van groepsgesprekken. Iedereen lacht. Vervolgens bedankt hij mij. Voor de manier waarop hij zich hier als mens aangesproken weet, voor de onderwerpen die ter sprake komen, voor de veiligheid die hij tijdens 'Levensthema' ervaart.
Er wordt instemmend geknikt. Ze vullen aan. Waarderen het ongedwongen en vertrouwelijke karakter van dat ene uur. UPC Duffel trekt inderdaad zeer uitdrukkelijk de kaart van de pastorale vrijplaats. Mijn collega's en ik registreren niet in elektronische patiëntendossiers, we nemen niet deel aan interdisciplinair overleg en we koppelen niet terug aan het team, tenzij patiënten daar zelf om vragen.
Wat rond onze tafel wordt gedeeld, blijft daar.
Dat betekent uiteraard niet dat we compleet naast elkaar opereren. De verpleging zal mij verwittigen wanneer een patiënt wat extra zorg of omkadering nodig heeft. En omgekeerd zal ik het ook melden wanneer iemand na een sessie behoorlijk overstuur is vertrokken, zonder daarom op de inhoud van het gesprek in te zoomen.
De zingroepen vormen een stevige ruggengraat van ons werk in het psychiatrisch ziekenhuis. Daarnaast zitten liturgie en rituelen ook in ons pakket. En worden we ook gecharterd voor individuele gesprekken.
De eerste vijf minuten
Sinds een aantal maanden maken we met Spirituele Zorg deel uit van het overkoepelende Zorginhoudelijk Team. Met die collega's pakken we dit jaar de Week van de Zorg vast. We werken interdisciplinair een aantal workshops uit die inzoomen op het belang van 'de eerste vijf minuten'. Want het is algemeen geweten dat die eerste minuten cruciaal zijn voor de manier waarop je met iemand contact maakt, ook in de gezondheidszorg. Onze dienst is betrokken bij een werkwinkel rond levensovertuiging en suïcidepreventie, bij eentje over het opbouwen van vertrouwen en zelf zet ik mee de schouders onder een sessie over hoop.
In een psychiatrisch ziekenhuis leeft veel wanhoop, niet alleen bij patiënten en hun naasten. Ook hulpverleners vallen er wel eens aan ten prooi.
Uiteraard is het hun opdracht om blijvend in te zetten op curatieve hoop, maar de eerlijkheid gebiedt om te zeggen dat sommige situaties weinig tot geen perspectief meer lijken te bieden. Misschien komt daar net de existentiële hoop in beeld. In deze tijd naar Pasen is ze voor mij meer dan ooit verbonden met de figuren van Johannes en Maria onder het kruis. Ze waren niet uitgerust met medische kennis, therapeutische modellen of probleemoplossende vaardigheden. Neen, ze stonden daar gewoon.
De dodelijke uitzichtloosheid joeg hen niet weg. Ze bleven. Overeind en nabij.
Precies wanneer iemand bij de wanhoop van een ander kan en wil blijven staan, kan er opnieuw een grondvertrouwen kiemen. Hoop-verleners zijn essentieel in de zorg.
Niet alleen de Dag van de Zorg, ook de jaarlijks weerkerende Complimentendag viel in deze veertigdagentijd. De spontane waardering die werd uitgesproken na dat ene uurtje 'Levensthema' doet zo'n obligate schouderklopjesdag al snel verbleken. Het is goed om te horen dat Spirituele Zorg alvast binnen de muren van UPC Duffel betekenis heeft én geeft.
Goedele Miseur, UPC Duffel
Bron: Kerknet, 18 maart 2023