Geboorte - zeven impressies




VERDER DAN DE MOOISTE DROMEN
Hilde van Putten

'Il ne faut pas survivre, mais renaître' -
'We moeten niet overleven. We moeten opnieuw geboren worden'
Mgr. Jacques Gaillot, op 13 oktober 2007 in Vlaanderen

'Waarachtig, ik verzeker u: alleen wie opnieuw wordt geboren, kan het koninkrijk van God zien'
Rabbi Jezus in het Johannesevangelie, hoofdstuk 3


Opnieuw geboren worden.
Ervaren dat alle uiterlijke schijn,
elk berekend geluk,
elke nominale waarde
ontdaan is van macht,
ontmaskerd als illusie.

Een eeuwige bestemming
lokt je, roept je.
Ontvouwt zich aan je.

Dan sta je
naakt
voor het goddelijke mysterie,
ontdaan van franje,
onschuldig
als een pasgeboren kind.

Je ervaart dat je zwemt
in Liefde's grenzeloosheid
die jou afbrak
tot op de grondwaterlaag.
Die jou ook weer opbouwt,
adem na adem.
Voortaan weet je
dat je opnieuw
geworpen bent
in de wereld,
anders
dan met zijn drang naar doen,
verder dan de mooiste droom.

Vrijheid proef je dan.
Een immense densiteit van vrede.
Geur doordrongen van licht en vreugde.

Overweldigd dank je,
buig je voor dat mysterie
dat je als mens meemaken mag ...
als een pasgeboren kind.

Hilde van Putten is pastoor in Vlaanderen. Na een functie binnen de vrouwenbeweging KAV, het ziekenhuispastoraat en de confrontatie met levensbedreigend ziek zijn, zoekt zij nu andere wegen. Een natuur- en stilteproject is in volle oprichtingsfase.



STEEDS OPNIEUW 'GEBOREN' WORDEN
Arno Fafié

Ruim twee-en-zestig jaar geleden werd ik (voor het eerst) geboren in de Lutherse pastorie van Purmerend. Het was in de laatste bange maanden van de Tweede Wereldoorlog en mijn ouders hadden (ook joodse) onderduikers in huis.
Ook al weet ik van de eerste vijf maanden van 1945 niets bewust, zij hebben mijn leven gestempeld. De verhalen over de periode 1940-1945 hebben mijn verdere levensdagen vergezeld en bepaald.
Een tweede geboorte was het leerling-worden op een lagere school. Het 'Instituut Schreuder' te Amsterdam legde de basis voor mijn latere loopbaan: taal en rekenen werden er ingeramd, maar ook voor handenarbeid, muziek en museumbezoek was plaats op deze protestants-christelijke school; alsmede voor een sociaal engagement rond de Kerstdagen, wanneer wij levensmiddelen naar school meenamen voor de minderbedeelden van Amsterdam.

De derde geboorte was het Gymnasiast-zijn, eerst op het Barlaeus Gymnasium van Amsterdam en daarna - door verhuizing daartoe genoodzaakt - op het Gemeentelijk Gymnasium te Hilversum. Ik ontplooide mij in de middelbare schooljaren binnen het kader van het Lutherse jeugdwerk in de Radiostad en werd me politiek bewust van wat er gaande was in de wereld. Na de universitaire studie aan de Universiteit van Amsterdam in de godgeleerdheid en de bibliotheekwetenschap voelde ik mij negenendertig jaar in de functie van docent in het voortgezet onderwijs als een vis in het water. Niet alleen het les geven in de klaslokalen aan jonge mensen, maar ook het erop uittrekken gedurende één dag, een weekend of een week naar Joods Amsterdam, de Norbertijnen-abdijen van Berne (nl) en Tongerlo (b) en de stad Rome inspireerden mij om de 'traditie' van eeuwen over te dragen aan een jonge generatie.

Sinds 1 februari 2007 is een nieuwe fase in mijn leven aangebroken, ben ik opnieuw 'geboren', door mijn vervroegde uittreding uit het Nederlandse onderwijsveld, waarin ik de laatste tien jaar als leraar 'godsdienst' en 'Latijn' werkzaam was geweest. De honderden uren correctiewerk en het lezen van eindeloos veel scripties behoren tot het verleden, het (vaak) zinloos vergaderen over wat we al eerder hadden besproken hoeft niet meer, de administratieve arbeid rond het mentoraat van een klas is voorbij, de ergernis over het steeds verder uit elkaar groeien van de mensen-voor-de-klas en de leiding (het management) van een school zal niet meer mijn energie en creativiteit doen wegvloeien.
Ik krijg tijd voor familie en vrienden, voor boeken die mijn belangstelling trekken; ik kan les geven aan volwassenen die daarom hebben gevraagd; ik ga wandelingen maken door Luthers Amsterdam en redactiewerk verrichten voor een tijdschrift op het terrein van spiritualiteit en mystiek. Kortom: een nieuwe levensfase is aangebroken, ik ben opnieuw 'geboren' en ben daar dankbaar voor.

Drs. Th. A. Fafié is Luthers theoloog en docent op het Ignatiushuis te Amsterdam. Voorts redactielid van Herademing en eindredacteur van het Documentatieblad Lutherse Kerkgeschiedenis.



HET MENSENKIND DAT WIJ ZELF MOETEN BAREN
Elisabeth Dinnissen

Bij het nadenken over deze bijdrage schoot mij te binnen, wat in mijn dagboekaantekeningen vermeld staat op 24 juli 1977.
'Twee weken geleden werd er een kalfje geboren midden in de wei. De stalzuster riep twee zusters van 't land waar we werkten, om te komen helpen. Eén van ons moest aan de pootjes trekken en ik zou 't kopje opvangen. Daar kwam het! En ineens voelde ik heel de tederheid van mijn hart naar mijn handen gaan en ik ving het natte kopje - onder lieve, geruststellende woordjes - op in mijn handen waar het vruchtwater overheen stroomde. De andere koeien waren om ons heen komen staan! Het was een wonderlijke ervaring om de eerste te zijn, dit vers-geschapen leven aan te raken met grote eerbied en tederheid ...
Maar het gekke was dat ik toen dacht: "Dit is doodgaan: uit de vliezen breken en opgevangen worden in de zachte handen van Hem die mijn tederheid schept." Later ging ik naar de stal waar 't kalfje al rechtop in het stro stond en toen ik dichtbij kwam, begon het meteen te mekkeren en te kwispelen en stak z'n snuitje door de spijlen! Het was een diepe ervaring van een groot mysterie, van de verbinding tussen de eerste en de laatste geboorte.'
Daar tussenin groeit het leven verder 'in de grote moederschoot van de tijd, waarin alles tot rijping komt'. (Newman) Maar: middenin een mensenleven ligt nog een geboorte. Daar spreekt Jezus Nicodemus op aan in Johannes 3,3-10. Kennelijk gaat het hier om een innerlijk groeiproces naar de geboorte van een rijpe mens met een nieuwe identiteit.

In 1968 verscheen in het tijdschrift Monastieke Studies een buitengewoon degelijk artikel van Thomas Merton over deze essentiële geboorte. Hij schrijft dit naar aanleiding van een boek van de Perzische psycho-analyticus dr. Reza Aresteh. Daarin wordt de weg gewezen naar die beslissende doorbraak die nodig is om deze nieuwe mens te worden. Want 'deze geboorte op dit hogere niveau is gebiedende noodzaak voor de mens'. De clou zit hem in de beoordeling van de functie van de angst, om het onderscheid tussen de neurotische angst, die voortkomt uit een dwangmatig faalgevoel en de existentiële angst, die een gezonde pijn is. De existentiële angst wordt gezien '...niet als iets scheefs, maar als een oproep, een prikkel om te groeien en moeizaam tot ontwikkeling te komen en die de noodzakelijke kracht ontwikkelt die nodig is voor een psychische wedergeboorte in een nieuwe "transculturele identiteit"'.

Wij zijn geboren om opnieuw geboren te worden tot een ik-bevrijde, universele, kosmische mens. En dan denk je vanzelf aan Paulus, die het heeft over 'barensweeën van heel de schepping' (Romeinen 8,21). Daarvan zijn wij fragment en hebben deel aan de universele inspanning en aan de barensnood die met elke geboorte gepaard gaat. 'Wij moeten in onszelf het Heelel voltooien', zegt Teilhard de Chardin.
Onze persoonlijke, psychische en geestelijke geboorte is van kosmische betekenis, is alvast een stukje van dat heelal dat naar voltooiing groeit. En dit mogen wij nooit vergeten: hoe vollediger ik mens word, hoe meer tenvolle ik medemens zal kunnen zijn. Van het vinden van mijn diepste wezen hangt het vinden van mijn zuster en broeder af. Dáár krijgt de vrede wortels.
De eerste en de laatste geboorte bepalen wij niet zelf. Maar deze derde, wezenlijke, psychisch-geestelijke doorbraak is de geboorte van een mensenkind dat wij zelf moeten baren.

Elisabeth Dinnissen (1927) is trappistin en geautoriseerd zenleraar.



EEN NIEUWE FASE IN HET LEVEN
Dick Schoon

Dit jaar vieren we - mijn vrouw Lidwien en ik - het kerstfeest in de oud-katholieke parochie van Amsterdam. We namen afscheid van de parochie in IJmuiden, waar we gedurende vijftien jaar als pastoorsechtpaar met zeer veel mensen hoogte- en dieptepunten hebben gevierd.

Hoeveel geboortes hebben we daar niet meegemaakt! Niet zozeer van kleine kinderen - want zo kinderrijk zijn die oud-katholieken niet - maar vooral die van volwassenen, die soms vrijwillig, maar meestal door omstandigheden gedwongen een nieuwe fase in hun leven begonnen. Velen verloren hun partner aan de dood of door een echtscheiding en moesten een nieuwe weg zien te vinden, zonder de vanzelfsprekendheden van vroeger. Anderen werden overbodig bij de staalfabriek of in de visserij en weer anderen overleefden een ziekte en stonden verwonderd over het leven in blessuretijd. In het pastoraat maakten we mee hoe God wonderen deed in het leven van mensen, als hij hun kracht gaf om een nieuwe start te maken.

In de Bijbel is het de Heer God die de schoot van haar, die onvruchtbaar heet, opent. Waar mensen stuklopen op de grenzen van hun potentie, daar wijst de God van het leven een nieuwe weg. De Bijbel staat zeer kritisch tegenover het menselijke kunnen dat op macht uit is en slachtoffers kost. Israël gaat een andere weg, die vanuit de slavernij van Egypte niet naar het beloofde land leidt, maar een levenslange omweg door de woestijn maakt. En juist dáár gebeurt het wonder en toont de Heer wie hij is: die brood uit de hemel geeft, genoeg om van te leven; die water doet stromen uit de rots; die beschermt tegen de hitte van de dag en het duister doorbreekt met zijn licht. De mens die het waagt om in dit vertrouwen te leven wordt elke dag opnieuw geboren.

Vele geboortes hebben we gedurende vijftien jaar in IJmuiden meegemaakt en altijd hebben we die als kerkgemeenschap voor Gods aangezicht gevierd. Nu hebben we van die parochie afscheid genomen om onze levensweg voort te zetten in Amsterdam, die wonderlijke stad met wereldproblemen op kleine schaal. Om met Paulus te spreken: 'Vergetend hetgeen achter mij ligt, strek ik mij uit naar hetgeen vóór mij is en jaag ik het doel na: de prijs der hemelse roeping Gods in Christus Jezus.' We kunnen terugzien op rijke jaren, maar meer nog: als nieuwgeborenen gaan we met hoop en vertrouwen Gods toekomst tegemoet.

Dick Schoon is oud-katholiek pastor en deken van het bisdom Haarlem. In 2004 promoveerde hij aan de Vrije Universiteit op een proefschrift over de geschiedenis van de Oud-Katholieke Kerk in de 19e eeuw.



DE ESSENTIE VAN WAT LEVEN IS
Ria Huisman

Het Latijnse woord natus betekent niet alleen 'geboorte', maar ook 'geschikt voor'. Door de geboorte worden wij zelfstandig levende wezens die uiteindelijk, zoals veel filosofen zeggen, geboren worden om dood te gaan. Hebben wij het leven dan alleen maar gekregen om te sterven? Ja, daar lijkt het bij de filosofen wel op neer te komen. Daarom moeten we leven alsof het vijf voor twaalf is, zegt Martin Heidegger. Dat klinkt alsof het leven één doodlopende weg is, een tranendal waar we ondanks onszelf aan moesten beginnen.

Wij mogen hopen dat onze ouders ons met vreugde hebben begroet en zoveel mogelijk hun best hebben gedaan om ons geschikt te maken voor het leven. Ze hebben ons woorden leren spreken, ze hebben ons de taal van de liefde geleerd. Ze hebben ons gevoed met vertrouwen zodat we staande kunnen blijven als de stormen in het leven zwaar worden. En we hopen dat we daardoor voor dit leven voldoende zijn toegerust.
Geboorte is begin van nieuw leven. Bij geboorte hoort pijn en pijn behoort bij het leven, omdat ze bij de liefde hoort. Ik zie mensen om mij heen die pijn lijden door verlies van dierbaren aan de dood of het leven. Toch zijn velen van hen krachtig en staan weer op, beginnen aan een nieuw, ander leven met alle pijn die daar opnieuw bij hoort.

Aan geboorte gaat verwachting vooraf. En verwachting heeft voor mij ook te maken met dromen. Dromen die voortdurend sterven maar steeds opnieuw geboren worden. Dromen die ik zelf waar moet maken, maar waar ik ook de Ander en de ander bij nodig heb. Die mij met Bijbel- en liedteksten inspireert en op weg helpt. Die mij op een liefhebbende wijze corrigeert, die mij stimuleert en bij wie ik kan uithuilen als ik verdriet heb. Die mij helpt de essentie te zoeken van wat leven is. Huub Oosterhuis verwoordt prachtig en troostrijk in het lied Ander, ouder, wat mij in moeilijke tijden gaande houdt:
...een neerdrukt ons droefheid om het gedane,
om niet te keren woorden,
om wat groeide,
om wat versteende, verwaaide.
Jij, nog naamloze, ademt ons open
en wekt in ons weerbarstig geheugen
wat wij zeggen met onze vroegste ogen
en doet ons gaan in tranen
maar ongebroken door de nacht van de schepping
en houdt ons gaande naar een nieuwe geboorte ...

Ria Huisman doet vrijwilligerswerk, ook in kerkverband. Werkt mee aan vieringen rond het thema 'Dit is mijn lichaam', in dans, muziek en stilte.



HET ZAL ANDERS WORDEN

Klaas Fongers
Als men je vraagt een tekst te schrijven over 'Geboorte', dan kun je als vader niet anders dan in gedachten teruggaan naar dat moment waarop je eigen kinderen ter wereld kwamen. Al is dat voor mijn jongste kind inmiddels alweer bijna zevenentwintig jaar geleden: de beelden staan mij nog heel helder voor de geest. De periode van het er naartoe leven, van de verwachting, van het mee beleven van de pijn van de bevalling en de geweldige dankbaarheid als daar dan - gelukkig! - een gezond kind ter wereld mag komen: het blijft een fantastisch gebeuren.

In deze tijd van het jaar gaan mijn gedachten ook zo'n tweeduizend jaar terug: twee jonge mensen leven in de verwachting van een kind. 'En het zal niet zomaar een kind zijn', hebben ze, ieder op een bijzondere manier, te horen gekregen. Het zal een kind zijn dat in het leven van velen grote veranderingen teweeg zal brengen. Veranderingen die tot in onze tijd doorwerken, in ons denken en ons doen.

Maar met de geboorte van dat bijzondere kind is de wereld niet stil komen te staan. Er worden dagelijks nieuwe ideeën, nieuwe plannen geboren. Plannen om iets nieuws op de markt te brengen, ideeën om iets nieuws te beginnen. Zakelijk, maar zeker ook in persoonlijke zin. Iedereen heeft zo nu en dan het gevoel dat er in zijn of haar leven wat zal moeten veranderen. Er ontstaan ideeën, er groeit iets in je, net zoals een kind in de moederschoot groeit. Eerst onzeker. Is het wel waar, kan het wel zo zijn? Langzaam wordt het wat duidelijker. Je gaat het voorzichtig met anderen delen. Het zal anders worden, het zal misschien je wereld op z'n kop zetten. Het zal zeker veranderingen in je leven teweeg brengen, net als de komst van een kind.
Je gaat wennen aan het idee.
En langzaam wordt het idee je zo eigen, dat je met spanning uit gaat kijken naar de geboorte. Je kiest ervoor je leven te veranderen; dat zal niet zonder (geboorte)pijn gaan, maar het is het waard. Het verlangen wordt waarheid, je wereld verandert echt. Je kunt vol goede moed de nieuwe uitdaging aannemen en verdergaan. Misschien wel op weg naar weer een nieuwe tijd van verwachting, met andere ideeën; weer opnieuw geboren worden.
Maar steeds in het vertrouwen dat het eens beter zal worden.

Klaas Fongers is norbertijn in de Abdij van Berne en prior van die abdij.



DE GROTE SPRONG
Juke Hudig

'De Grote Sprong' is de titel van een pasteltekening gemaakt door Juke Hudig. Met haar pasteltekeningen richt zij de aandacht op de onzichtbare wereld van de ziel achter de tastbare werkelijkeid. Op poëtische en meditatieve wijze ontstaan zowel beelden van de natuur in al haar verschijningsvormen, als beelden van kringloop, Boeddha, sprookjes, circus, godin Hestia, crucifixen en engelen. De imaginaire gerichtheid wordt steeds meer literair getint door de themakeuze, zoals onder meer: 'Job' (1991), 'Dante's Divina Commedia' (1998-2000) en 'Christofoor, de legende van een heilige' (2000-2004).

Terug naar boven